O projekcie
Cyfrowa edycja bazy nazw terenowych Polski została przygotowana w ramach projektu „Digitalizacja i udostępnienie unikatowej bazy mikrotoponimów” realizowanego przez Bibliotekę Uniwersytetu Łódzkiego i Instytut Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego w latach 2022–2024. Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Społeczna odpowiedzialność nauki” (nr projektu: SONB/SP/548999/2022).
Celem projektu było opracowanie, a następnie utrwalenie oraz udostępnienie w postaci elektronicznej unikatowego zasobu słownego, tj. nazw obiektów fizjograficznych z terenów całej Polski w granicach z 1939 r., zgromadzonych w postaci kartoteki Słownika nazw terenowych Polski. Zasady opracowania zawartego w nim materiału onimicznego zostały przygotowane pod koniec lat 70. XX w. przez prof. Witolda Śmiecha. Materiały, które utworzyły kartotekę Słownika, były natomiast zbierane pod kierownictwem prof. Stefana Hrabca w latach 1961-1970 w związku z działalnością Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych przy Urzędzie Rady Ministrów. Ówczesnym celem prof. W. Śmiecha i jego zespołu było wydanie drukowanego słownika nazw terenowych, opracowanie zbiorczych haseł słownikowych i ich digitalizacja, ale przygotowano tylko zeszyt próbny, zawierających niewiele ponad 1000 haseł. Projekt „Digitalizacja i udostępnienie unikatowej bazy mikrotoponimów” można więc uznać za swoistą kontynuację prac nad toponimią prowadzonych od lat 60. XX w. przez łódzkich językoznawców (zob. Historia).
Cyfrowa edycja kartoteki Słownika nazw terenowych Polski jest cennym zbiorem onimów, z którego korzystać mogą badacze różnych specjalności: historycy, etnolodzy, geografowie, a przede wszystkim językoznawcy. Nazwy własne, a w szczególności nazwy terenowe, powstające w spontanicznym procesie nazwotwórczym, są istotnym składnikiem kultury narodowej. Zachowanie i udostępnienie tak wartościowego zbioru jest niezwykle ważnym zadaniem, wspierającym poczucie tożsamości i identyfikacji z miejscem pochodzenia.
Historia
O historii materiału onimicznego poddanego opracowaniu w ramach projektu „Digitalizacja i udostępnienie unikatowej bazy mikrotoponimów” pisze szczegółowo Zbigniew Babik w artykule Tzw. akcja UN-owska (1954? –1970?). Projekt, przebieg, efekty, próba oceny (Babik 2019), natomiast historię prac nad Słownikiem nazw terenowych Polski wraz z prezentacją przygotowywanego przez łódzkich językoznawców zeszytu próbnego przedstawił Jan Mączyński w publikacji O zeszycie próbnym Słownika nazw terenowych Polski (Mączyński 2001).
W roku 1952 rozpoczęła się, z inicjatywny Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych działającej przy Prezesie Rady Ministrów, akcja zbierania nazewnictwa polskiego (por. Babik 2019: 293). Do prac tych w charakterze kierowników zespołów zostali zaangażowani przede wszystkim językoznawcy poloniści – onomaści i dialektolodzy – z ośrodków akademickich w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Łodzi, Lublinie, Toruniu i Wrocławiu. Dane terenowe z powiatów zbierali młodzi językoznawcy (Z. Babik ustalił nazwiska zaledwie 30 osób gromadzących materiał, por. Babik 2019: 294–295), natomiast kierownikami zespołów i jednocześnie redaktorami tomików gromadzących dane byli samodzielni pracownicy naukowi: M. Karaś i A. Zaręba (województwo krakowskie, rzeszowskie, częściowo kieleckie), W. Doroszewski i J. Wójtowicz (większość województwa warszawskiego), S. Rospond (woj. katowickie), W. Kuraszkiewicz (woj. poznańskie oraz pow. puławski), A. Obrębska-Jabłońska (woj. białostockie), H. Turska (woj. bydgoskie, częściowo olsztyńskie), S. Hrabec (woj. łódzkie), L. Kaczmarek (woj. lubelskie, część kieleckiego, warszawskiego i poznańskiego), L. Zabrocki (woj. gdańskie) (Babik 2019: 294). Do roku 1975, tj. do zmiany podziału administracyjnego kraju, wydano 142 tomiki powiatowe (Babik 2019: 297).
Dane terenowe opracowane w postaci zestandaryzowanych (choć niekonsekwentnie) maszynopisów składowane były przez jakiś czas w Ministerstwie Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, potem zaczęto je dekompletować i niszczyć i tylko część z nich udało się uratować (Babik 2019: 305). Tomiki składały się z wykazu nazw (1. miasta i wsie, 2. ich części, 3. obiekty fizjograficzne) i alfabetycznego indeksu, natomiast maszynopisy zawierały najczęściej siedem kolumn, tj. liczbę porządkową, oficjalną nazwę obiektu, jego typ, lokalizację, nazwę projektowaną, nazwę rzeczywistą (fonetycznie zapisaną) oraz uwagi dodatkowe (Babik 2019: 299). Materiały robocze (tj. fiszki) nie były przekazywane do ministerstwa, stąd ich los nie jest znany (Babik 2019: 304).
Podstawą łódzkiej kartoteki mikrotoponimów były zapisy gwarowe zawarte w maszynopisach (Babik 2019: 303). W Instytucie Języka Polskiego Uniwersytetu Łódzkiego, dzięki staraniom S. Hrabca, podjęto prace rozpisania na fiszki maszynopisów wypożyczanych z ministerstwa (Babik 2019: 308). Zbigniew Babik przypuszcza, że materiały robocze (tj. fiszki), które posłużyły do opracowania maszynopisów powiatów województwa łódzkiego, przechowywano w Łodzi i do kartoteki mikrotoponimów zostały włączone w postaci oryginalnej (Babik 2019: 308). Od końca lat 70. XX w. planowano w Łodzi opracowanie Słownika nazw terenowych Polski, którego bazą materiałową miała być ta właśnie kartoteka.
Nad Słownikiem nazw terenowych Polski, którego zasady zostały ustalone z inicjatywy i pod kierunkiem Witolda Śmiecha (por. Śmiech 1982), pracował zespół profesorów, adiunktów i asystentów zatrudnionych w Katedrze Współczesnego Języka Polskiego UŁ. Do grona tego należeli: Kazimierz Michalewski, Bronisława Janiak, Jan Mączyński, Izabela Różycka, Teresa Czech, Ewa Kołodrubiec, Lucjan Muszyński (por. Mączyński 2001: 209). Po śmierci W. Śmiecha w 1991 r. prace nad Słownikiem prowadzili przede wszystkim Bronisława Janiak oraz Jan Mączyński, którzy przygotowywali zeszyt próbny zawierający 1021 haseł: 690 haseł z początku Słownika (od hasła Abecadło do hasła Bagno za Modlinem) oraz 331 haseł o postaci wyrażenia przyimkowego z przyimkiem do (por. Mączyński 2001: 210). Zamiaru tego – podobnie jak opracowania Słownika – nie udało się zrealizować do końca, a zeszyt próbny nie został wydany drukiem (por. Babik 2019: 309).
Po objęciu funkcji kierownika Katedry Współczesnego Języka Polskiego UŁ przez Barbarę Kudrę w 2012 r. powrócono do pomysłu przygotowania elektronicznej bazy danych opartej na zawartości kartoteki. Ponawiane kilkukrotnie wnioski grantowe w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (przygotowane m.in. wespół z geografami i informatykami, których zadaniem było opracowanie aktywnej elektronicznej mapy pozwalającej przeszukiwać zawartość bazy według różnych kryteriów, por. Umińska-Tytoń 2016) nie zostały zakwalifikowane do finansowania (Kudra 2019: 86). Dzięki wsparciu Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego wreszcie w 2024 r., po trwających ponad pół wieku próbach opracowania kartoteki pozostającej w archiwalnych zasobach Katedry/Zakładu Współczesnego Języka Polskiego, udało się zdigitalizować tak cenny materiał onimiczny i udostępnić badaczom do dalszej naukowej eksploracji.
Literatura cytowana:
- Babik Zbigniew (2019). Tzw. akcja UN-owska (1954? –1970?). Projekt, przebieg, efekty, próba oceny, „Onomastica” LXIII, s. 291–313. DOI: http://dx.doi.org/10.17651/ONOMAST.63.16
- Kudra Barbara (2019). Stefan Hrabec – historyk języka, onomasta i leksykograf. W: My z nich 3. Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku, red. Z. Greń, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, s. 81–88.
- Mączyński Jan (2001). O zeszycie próbnym Słownika nazw terenowych Polski. W: Współczesna leksyka. Część I, red. K. Michalewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 208-215.
- Śmiech Witold (1982). Słownik nazw terenowych Polski, „Onomastica XXVII, s. 161–173.
- Umińska-Tytoń Elżbieta (2016). Planowane badania mikrotoponimów w Polsce (komunikat), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, LXII, s. 183–189.
Wybór publikacji poświęconych działalności Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych oraz historii kartoteki Słownika nazw terenowych Polski, a także wybór prac łódzkich badaczy toponimii – zob. Publikacje.
Publikacje
1. Wybór publikacji poświęconych historii kartoteki Słownika nazw terenowych Polski oraz działalności Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych:
- Babik Zbigniew (2019). Tzw. akcja UN-owska (1954? –1970?). Projekt, przebieg, efekty, próba oceny, „Onomastica” LXIII, s. 291–313. DOI: http://dx.doi.org/10.17651/ONOMAST.63.16
- Kudra Barbara (2019). Stefan Hrabec – historyk języka, onomasta i leksykograf. W: My z nich 3. Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku, red. Z. Greń, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, s. 81–88.
- Mączyński Jan (2001). O zeszycie próbnym Słownika nazw terenowych Polski. W: Współczesna leksyka. Część I, red. K. Michalewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 208-215.
- Rączka Edward (1960). W piętnastolecie działalności Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych w Polsce Ludowej, „Onomastica”, VI, s. 323–327.
- Rymut Kazimierz (2003). Działalność Komisji Ustalania Nazw Miejscowych i Obiektów Fizjograficznych w latach 1978–2003, „Onomastica”, XLVIII, s. 315–324.
- Śmiech Witold (1982). Słownik nazw terenowych Polski, „Onomastica”, XXVII, s. 161–173.
- Umińska-Tytoń Elżbieta (2016). Planowane badania mikrotoponimów w Polsce (komunikat), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, LXII, s. 183–189.
- Wieczorek Janusz (1964). Działalność Komisji Ustalania Nazw Miejscowości, „Onomastica” IX, s. 337–340.
2. Wybór prac łódzkich badaczy toponimii:
- Gałkowski Artur, Gliwa Renata, red. (2014). Mikrotoponimia i makrotoponimia. Problematyka wstępna, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 345.
- Gałkowski Artur, Gliwa Renata, red. (2015). Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 429.
- Mączyński Jan (1993). Nazwy terenowe typu Korea, Ameryka, Sachalin na obszarze Polski, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 27, s. 169–182.
- Mączyński Jan (2001). O zeszycie próbnym Słownika nazw terenowych Polski. W: Współczesna leksyka. Część I, red. K. Michalewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 208-215.
- Różycka Izabela (1989). Nazwy buk (Fagus Silvatica), cis (Taxus Baccata), jawor (Acer Pseudoplatanus), modrzew (Larix Polonica) i pochodne w mikrotoponimii polskiej, „Acta Universitatis Lodziensis Folia Linguistica”, t. 20, s. 53–99.
- Różycka Izabela (2001). Mikrotoponimy motywowane przez nazwy kolorów w kartotece Słownika nazw terenowych Polski. W: Współczesna leksyka. Część II, red. K. Michalewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 76–88.
- Strokowska Anna (1962). Nazwy miejscowe typu dzierżawczego i patronimicznego w powiecie radomszczańskim, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, VIII, s. 269–272.
- Strokowska Anna (1965). Nazwy części wsi (wynikające z podziału) na terenie Łęczycko-Sieradzkiego w XVI wieku, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XI, s. 52–56.
- Strokowska Anna (1966). Nazwy miejscowe byłych województw łęczyckiego i sieradzkiego, „Onomastica” XI, s. 128–135.
- Strokowska Anna (1966). Topograficzne i kulturalne nazwy miejscowe na terenie dawnych województw łęczyckiego i sieradzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XII, s. 28–57 .
- Strokowska Anna (1967). Patronimiczne i rodowe nazwy miejscowe na terenie dawnych województw łęczyckiego i sieradzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XIII, s. 59–88.
- Strokowska Anna (1968). Dzierżawcze nazwy miejscowe na terenie dawnych województw łęczyckiego i sieradzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XIV, s. 125–164.
- Śmiech Witold (1982). Słownik nazw terenowych Polski, „Onomastica XXVII, s. 161–173.
- Śmiech Witold (1996). Przymiotnikowe nazwy terenowe Polski, oprac. Sławomir Gala, Łódź: Prace I Wydziału Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, ss. 163.
- Tomaszewska Sławomira (1996). Polskie mikrotoponimy motywowane wyrażeniami przyimkowymi, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 130.
- Umińska-Tytoń Elżbieta (1988). Terenowe nazwy podkreślające walory krajobrazu, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XXXIV, s. 273–278.
- Umińska-Tytoń Elżbieta (1989). Polskie nazwy terenowe od imion kobiecych, „Onomastica”, XXXIII, s. 31–59.
Zasoby kartoteki
Według danych przedstawionych przez Jana Mączyńskiego kartoteka Słownika nazw terenowych Polski liczy ok. 170-180 tys. fiszek, które zawierają ok. 100 tys. nazw (Mączyński 2001: 209). Podczas digitalizacji materiału w ramach projektu „Digitalizacja i udostępnienie unikatowej bazy mikrotoponimów” okazało się, że kartek jest znacznie więcej, bo ok. 220 tys., ale wśród nich wiele jest takich, które mają charakter odsyłaczy.
Jan Mączyński zwraca uwagę na liczne niedoskonałości bazy materiałowej i ich przyczyny:
„Podstawę zgromadzonej przez nas kartoteki stanowiły maszynopisy udostępnione przez ówczesny Urząd Rady Ministrów, a następnie Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska. Zawierały one nazwy zanotowane przez eksploratorów w terenie i nazwy urzędowe ustalone przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. Formy nazwy zapisane w terenie, czyli formy gwarowe, w maszynopisach zapisane były w postaci nie uwzględniającej ich wszystkich cech językowych, zwłaszcza fonetycznych. Trzeba też podkreślić, że fakt, iż eksploracji dokonała bardzo liczna grupa osób, zaś instrukcja tycząca zapisywania nazw nastawiona była na uwzględnienie głównie charakteru leksykalnego względnie morfonologicznego toponimów – zgromadzony materiał nie jest jednolity i nie może być podstawą wnioskowania o pełni cech językowych opracowywanych nazw. Odnosi się to zwłaszcza do tej części materiału, która obejmuje zapisy z terenów pogranicza polsko-obcojęzycznego. Występują tam bowiem nazwy o bardzo różnym stopniu spolonizowania, charakterystyczne dla gwarowych obszarów przejściowych” (Mączyński 2001: 208-209).
Baza materiałowa kartoteki obejmuje nazwy gruntowe z terenu byłych województw białostockiego, bydgoskiego, gdańskiego, katowickiego, kieleckiego, krakowskiego, lubelskiego, łódzkiego, poznańskiego, rzeszowskiego i warszawskiego według podziału administracyjnego Polski sprzed 01.06.1975 r. Dane na fiszkach zawierają następujące informacje:
- - rodzaj obiektu fizjograficznego (np. łąka, las, pastwisko),
- - jego nazwę standaryzowaną i gwarową, używaną na danym terenie, oraz jej wymowę podaną w zapisie fonetycznym,
- - przykładowe formy odmiany (dopełniacz, niekiedy także miejscownik),
- - lokalizację obiektu identyfikowanego toponimem, dokonywaną przez wskazanie nazwy miejscowości, gromady, powiatu i województwa.
Kartoteka ma układ alfabetyczny. Przechowywana była w 82 pudłach w Katedrze/Zakładzie Współczesnego Języka Polskiego UŁ przez pół wieku. Jej cyfrowa edycja odwzorowuje układ fiszek w pudełkach, ale także pozwala przeszukiwać materiał według kryteriów: alfabetycznego (a fronte i a tergo), morfologicznego, lokalizacyjnego i fizjograficznego.
Zasady opracowania
Cyfrowa edycja bazy mikrotoponimów została opracowana według dwu pozajęzykowych kryteriów, które stanowiły stały element opisu toponimu zawartego na fiszkach: według lokalizacji obiektu i według typu obiektu. Podstawowym jednak kryterium pozwalającym badać onimy pod względem językowym jest kryterium formalne, dzięki któremu można wyszukiwać i gromadzić materiał m.in. według określonych cech morfologicznych. Ponadto odtworzono i udostępniono rzeczywisty układ kart w 82 pudłach przechowywanych w Katerze/Zakładzie Współczesnego Języka Polskiego UŁ.
Przeszukiwanie cyfrowej edycji bazy mikrotoponimów może więc odbywać się na kilka sposobów:
- - według formalnych cech onimu,
- - według typu obiektu określonego daną nazwą,
- - według lokalizacji obiektu,
- - według rzeczywistego układu fiszek w pudełkach.
Automatyczne ustawienia zastosowane w aplikacji pozwalają wyświetlić na stronie 10 fiszek.
Użytkownik może zmienić ustawienia tak, by widocznych było na stronie 25 lub 50 kart.
1. „Szukaj” – strona główna i pole wyszukiwania
Przeszukiwanie bazy danych według formalnych cech onimu wybrane zostało jako zasadniczy, pojawiający się na stronie głównej aplikacji, sposób eksploracji zdigitalizowanego materiału.
Za pomocą paska wyszukiwania i czterech kryteriów formalnych można:
- - przeszukiwać onimy alfabetycznie – a fronte (opcja: „zaczynające się od”) lub a tergo (opcja: „kończące się na”),
- - przeszukiwać onimy według określonej cząstki wyrazu, np. morfemu leksykalnego lub słowotwórczego (opcja: „zawierające”),
- - wyszukiwać określoną co do formy graficznej nazwę (opcja: „dokładnie”).
Kryteria formalne można łączyć z kryteriami pozajęzykowymi dotyczącymi miejsca występowania nazwy i typu obiektu objętego nazwą.
2. „Filtry”
Obok paska wyszukiwania znajduje się opcja „filtry”, która przekierowuje na stronę zawierającą kolejne możliwości przeszukiwana bazy danych.
2.1. „Grupy obiektów”, czyli podział materiału onimicznego i wyszukiwanie według typu obiektu.
Zdigitalizowany materiał został podzielony na 8 grup (kategorii) obiektów, w obrębie których znajduje się od 8 do 22 podtypów (podkategorii) wymienionych w porządku alfabetycznym:
- - „Obiekty wodne” (bagno, błoto, bród, brzeg, ciek, dopływ, grobla, jezioro, kanał, mielizna, moczar/mokradło, potok/struga/strumień, rzeka, staw, toń, torfowisko, wał, wyspa, źródło),
- - „Obiekty związane z ukształtowaniem terenu” (dolina, dół, góra, groń, grota, grzbiet, INNE, kotlina, nizina, pagórek, pasmo, przełęcz, rozpadlina, rów, skała, urwisko, wąwóz, wgłębienie/wyrwa/zagłębienie, wierch, wzgórze, wzniesienie, zbocze),
- - „Obiekty leśne” (dąb, gaj, grąd, kępa, krzak, las, łęg, olszyna, ostrów, polana, puszcza, tryba, zarośle),
- - „Obiekty rolne, w tym nieużytki” (błonie, działka, grąd, hala, INNE, łąka, nieużytek, ogród, pastwisko, pole, rola, sad, tryba, ugór),
- - „Budynki, budowle, obiekty związane z działalnością człowieka” (budynek, cegielnia, dom, folwark, gajówka, gospodarstwo, INNE, kamieniołom, kopalnia, leśniczówka, młyn, most, oranżeria, PGR, poligon, wieża, winnica, zabudowanie, zagroda, żwirownia),
- - „Przestrzeń zamieszkała” (dzielnica, kolonia, miasto, osada, osiedle, przedmieście, przysiółek, wieś),
- - „Ciągi komunikacyjne” (aleja, droga, dukt, gościniec, linia, skrzyżowanie, ścieżka, ulica),
- - „Inne” (cmentarz, grunt, INNE, mogiła, parcelacja, plac, przesmyk, pustkowie, teren, uroczysko, a także „Nazwa terenowa” oraz „Brak”).
Jak wynika z powyższego podziału, niektóre podtypy (tryba, grąd) zostały przyporządkowane do dwu kategorii nadrzędnych. W grupie „Inne” znajdują się określenia obiektów niemieszczące się w wymienionych wcześniej kategoriach (np. cmentarz, grunt, mogiła, przesmyk) oraz dwie dodatkowe grupy: „Nazwa terenowa” oraz „Brak”. W grupie „Nazwa terenowa” umieszczono skany tych kart, na których zapisano takie właśnie hiperonimiczne określenie obiektu, natomiast w grupie „Brak” znajdują się skany fiszek, na których nie ma żadnego określenia obiektu objętego nazwą.
W kilku kategoriach obiektów („Obiekty związane z ukształtowaniem terenu”, „Obiekty rolne, w tym nieużytki”, „Budynki, budowle, obiekty związane z działalnością człowieka”, „Inne”), znajdują się grupy o nazwie „INNE” [sic! – w grupie „Inne” jest podtyp „INNE”). Tam zamieszczono skany tych fiszek, na których podano określenie obiektu nienależące do żadnego z podtypów. Jeśli onim określono na karcie za pomocą dwu lub więcej nazw podtypów obiektów fizjograficznych, fiszka została przyporządkowana w aplikacji do każdego z nich, np. onim Berdzia określono na karcie jako nazwę: jaru, stoku, góry, pola, pastwiska; w aplikacji przyporządkowano więc fiszkę do podtypów: góra, pole, pastwisko oraz Inne, ponieważ nie ma podkategorii jar oraz stok.
2.2. „Województwa”, czyli podział materiału onimicznego i wyszukiwanie według lokalizacji obiektu fizjograficznego objętego nazwą. Materiał onimiczny, który stał się podstawą kartoteki Słownika nazw terenowych Polski, sporządzany był w rożnych okresach, co odzwierciedlają zapisy na fiszkach. W określeniach lokalizujących daną nazwę najczęściej uwzględnia się podział na województwa, powiaty i gromady, rzadziej na województwa, powiaty i gminy. Ta pozorna niekonsekwencja jest wynikiem zmian administracyjnych wprowadzonych Ustawą z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych (por. Dz.U.1972.49.312), która znosiła dotychczasowy podział terenów wiejskich na gromady i powoływała do życia gminy jako podstawowe jednostki podziału administracyjno-gospodarczego. Ponieważ niemożliwe było cyfrowe opracowanie materiału według dwu różnych podziałów administracyjnych, zrezygnowano z przyporządkowania onimów do gromad/gmin i poprzestano na dwu kryteriach pozwalających przeszukiwać materiał: albo według województw, albo według powiatów.
3. „Wybierz szufladę”, czyli przeszukiwanie materiału onimicznego według rzeczywistego układu fiszek w pudełkach.
Korzystający z elektronicznej bazy mikrotoponinów mogą przeszukiwać materiał zgodnie z jego rzeczywistym układem w pudłach za pomocą opcji: „Wybierz szufladę”.
Każde z 82 pudełek (elektronicznych szuflad) oznaczono numerycznie za pomocą liczby porządkowej (od 01 do 82) oraz alfabetycznie za pomocą onimu występującego jako pierwszy i jako ostatni w pudełku, np. 01. Abecadło_Bagno Zaczaszcze; 02. Bagnowa Dolina_Białawy.
Wielkość materiału w szufladach jest bardzo różna, od 2260 do 3100 kart w pudełku.
Zespół projektowy
Kierownik:
Tomasz Piestrzyński - dyrektor Biblioteki UŁ
Główni wykonawcy merytoryczni:
Prof. dr hab. Elżbieta Umińska-Tytoń (Zakład Historii Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej i Logopedii UŁ)
Prof. dr hab. Rafał Zarębski (Zakład Historii Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej i Logopedii UŁ)
Dr hab. Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, prof. UŁ (Zakład Współczesnego Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej i Logopedii UŁ)
Dr Katarzyna Burska (Zakład Współczesnego Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej i Logopedii UŁ)
Prace programistyczne i graficzne:
Maciej Kolasa - Biblioteka UŁ
Krzysztof Rogut - Biblioteka UŁ
Digitalizacja i opracowanie kartoteki:
Paulina Jankowska - Biblioteka UŁ
Piotr Puchowski - Biblioteka UŁ
Małgorzata Stefanik - Biblioteka UŁ
Przemysław Zagrodzki - Biblioteka UŁ
Aleksandra Chruściel - Biblioteka UŁ
Paula Gamus - Biblioteka UŁ
Marta Gołuchowska - Biblioteka UŁ
Justyna Lesiak - Biblioteka UŁ
Anna Piotrowska - Bibiloteka UŁ
Justyna Rakoczy - Biblioteka UŁ
Elżbieta Skubalska - Biblioteka UŁ
Anna Szałek - Biblioteka UŁ
Monika Tomasik - Biblioteka UŁ